Góry Orlickie. Piwowar z Orlicy
Lokalizacja: Dolny Śląsk, powiat kłodzki, Góry Orlickie
Zieleniec 800-960 m n.p.m.
Wieś Zieleniec (niem. Grunwald) powstała w 1719 roku. Na początku XX wieku w powstały tu trasy narciarskie, skocznia i tor saneczkowy. W okresie międzywojennym był to już duży kompleks sportów zimowych z pięcioma schroniskami. Obecnie Zieleniec to część Dusznik-Zdroju i ważny ośrodek sportów zimowych. W Zieleńcu panuje specyficzny mikroklimat zbliżony do alpejskiego (jedyny taki w Polsce).
Schronisko PTTK Orlica
Przed 1945 r. budynek pełnił rolę zajazdu (Gasthaus), po wojnie budynek zasiedlony przez repatriantów. Tu w grudniu 1956 roku wystartowało Schronisko Wrona, a jego pierwszym kierownikiem został Józef Wrona junior (rodzina o tym nazwisku zamieszkiwała ten budynek). W 1958 roku budynek formalnie przekazano PTTK (po emigracji rodziny Wronów zagranicę). Obiekt działał jako Stacja Turystyczna PTTK, a w 1960 roku przyjęto obecną nazwę schroniska.
Orlica 1084 m n.p.m.
Orlica (niem. Hohe Mense, czes. Vrchmezí) należy do Korony Gór Polski i do Korony Sudetów Polskich. Szczyt graniczny. Najwyższy szczyt polskiej części Gór Orlickich i Sudetów Środkowych. W 1779 wzniesiono tu pierwszą platformę widokową. Wkrótce potem zbudowano drogę z Dusznik-Zdroju do Zieleńca, która zwiększyła liczbę zdobywców góry. Przed 1945 na Orlicy znajdował się popularny punkt widokowy z rozległą panoramą na czeską stronę Gór Orlickich, pod szczytem stało całoroczne schronisko Hohe Mense-Baude i wieża widokowa.
21 września 2012 na szczycie odsłonięto pomnik upamiętniający pobyt na Orlicy w 1800 Johna Quincy Adamsa (późniejszego prezydenta USA), cesarza Józefa II (w 1779) oraz Fryderyka Chopina (w 1826).
Kamień Rübartscha
Kamień z tablicą poświęconą pamięci Heinricha Rübartscha, adoptowany z dawnego monumentu ustawionego 3 września 1932 r. z okazji oddania do użytku Drogi Orlickiej (widoczny na pocztówkach w filmiku).
Heinrich Rübartsch
ur. 1852 w Niwie (między Polanicą a Wambierzycami), zm. 29 marca 1930 w Zieleńcu
Piwowar, oberżysta, prekursor turystyki i narciarstwa w rejonie Zieleńca i Orlicy. W latach 70. XIX wieku, po śmierci starszego brata Józefa, przejął gospodę i osiedlił się w Zieleńcu. Wybudował na szczycie Orlicy wieżę widokową i gospodę (1882-1883). Przeniósł się na Orlicę, a gospodę w Zieleńcu pozostawił rodzinie. Na początku XX wieku na Orlicy wybudował nowe, duże schronisko górskie Hohe Mense-Baude, które prowadził aż do śmierci.
Całym swoim życiem zapracował na sławę. To pionier turystyki górskiej i narciarstwa w Sudetach, zostawił pierwsze ślady nart w Górach Orlickich. Był postacią niezwykle popularną i malowniczą. Ze względu na swój wygląd nazywano go Liczyrzepą (niem. Rübezahl) z Orlicy lub kłodzkim Liczyrzepą, a najczęściej nazywano go ojcem Rübartschem.
Był potomkiem czeskiej rodziny Rybařov, którzy nie chcąc wyrzec się wyznawanej od pokoleń wiary protestanckiej, musieli opuścić rodzinne Strakonice i osiedlili się we wsi Niwa leżącej między Polanicą a Wambierzycami. Heinrich urodził się pod nazwiskiem Rübartsch, gdyż rodzice zmienili brzmienie nazwiska z czeskiego na niemieckie.
Wieża i schronisko na Orlicy
W latach 1882–1883 pod szczytem Orlicy powstała pierwsza gospoda, którą wybudował i prowadził Heinrich Rübartsch (wcześniej powstała tu 16-metrowa drewniana wieża widokowa). Gospodę wkrótce rozbudował i zaczęła ona pełnić funkcje schroniska turystycznego – w 1884 r. posiadała już dwie izby mieszkalne, kuchnię, sień oraz dobudowaną altanę. Narodziła się Gasthaus zur Hohen Mense, Przed II wojną światową schronisko funkcjonowało już jako Hohe Mense-Baude i posiadało 10 miejsc noclegowych w pokojach oraz pomieszczenie zbiorowe, w którym mogło nocować 25 turystów. Po 1945 r. schronisko nie podjęło działalności, wkrótce spalone, popadło w ruinę. Pozostały po nim jedynie nikłe ślady podmurowań. Oprócz tego schroniska w okolicy znajdowało się jeszcze kilka innych, ale wszystkie nie przetrwały początków PRL-u.
Hindenburgbaude 975 m n.p.m
(wspominane w filmiku przy Kamieniu Rübartscha)
W 1928 r. pod szczytem Orlicy rozpoczęło działalność kolejne schronisko. Obiekt był prowadzony przez Kłodzkie Towarzystwo Górskie (GGV). Schronisko dysponowało 45 miejscami w 23 pokojach oraz pomieszczeniem zbiorowym dla 40 osób, a także jadalnią z regionalnym, sudeckim wystrojem. Do budynku możliwy był dojazd samochodem – obok schroniska stanęły garaże, miejsca parkingowe oraz dystrybutor z benzyną.
Schronisko nie wytrzymało konfrontacji z PRL-em, w nocy z 19 na 20 listopada 1948 budowla spłonęła.
Więcej: Schroniska na Orlicy
Na fankowej trasie:
- Zieleniec, Schronisko PTTK Orlica
- Kamień Rübartscha (Liczyrzepa z Orlicy), schronisko Hindenburgbaude (nieistniejące)
- Orlica 1084 m n.p.m., Schronisko Gasthaus zur Hohen Mense oraz wieża widokowa na Orlicy na starej pocztówce
- Browar Jamrozowa Polana
Tags: wieża, Góry Orlickie, Kotlina Kłodzka