Widok z Kalenicy o wschodzie słońca

Góry Złote (czes. Rychlebské hory)

Pasmo górskie w Sudetach Wschodnich. Od XIII do XX wieku eksploatowano tu różne kruszce, m.in. złoto oraz arsen w Złotym Stoku. Później rozwinęło się górnictwo skalne. Ciekawe miejsca położone na terenie Gór Złotych to między innymi udostępniona do zwiedzania dawna podziemna kopalnia złota i arsenu w Złotym Stoku, Jaskinia Radochowska, kalwaria na Cierniaku, uzdrowisko w Lądku Zdroju, arboretum w Lądku, ruiny zamku Karpień, skały Trojan i in. oraz Przełęcz Lądecka, gdzie znajduje się przejście do Czech. Tereny Gór Złotych są słabo zaludnione i bardzo atrakcyjne dla turystyki pieszej oraz narciarskiej. Po stronie czeskiej znajduje się miasto Javornik z zamkiem Jánský vrch i barokowym kościołem Trójcy Świętej, ruiny zamku Rychleby, uzdrowisko Lipová-lázně, znane zimowiska Ramzová, Ostružná i Petříkov, schronisko turystyczne „chata Paprsek”, jaskinia Na Pomezí, Nýznerovské vodopády, Šafářova skála. Na granicznej Borówkowej Czesi zbudowali w 2006 wieżę widokową.

Góry Bialskie (czes. Bělské vrchy)

Pasmo górskie w Sudetach Wschodnich, część Gór Złotych w których nie dominują przypadkowi turyści. U stóp Gór Bialskich leży niewiele miejscowości: Stronie Śląskie, Bolesławów, Nowa Morawa, Młynowiec, Stary i Nowy Gierałtów oraz Bielice. W górach ustanowiono Rezerwat przyrody Puszcza Śnieżnej Białki. Otoczenie rezerwatu ze względu na pierwotną przyrodę i niskie zaludnienie nazywany jest „Sudeckimi Bieszczadami” lub „Puszczą Jaworową”, ponieważ w całym drzewostanie przeważają jawory.

Góry Bardzkie

Pasmo górskie najdalej wysunięte na wschód w Sudetach Środkowych. Ciągną się od Przełęczy Srebrnej po Przełęcz Kłodzką. Graniczą z Górami Sowimi i z Górami Złotymi. Najwyższą kulminację tworzy Szeroka Góra 765 m, Kłodzka Góra 763 m (dzieli je przełęcz pod Kłodzką Górą, węzeł szlaków) i Ostra Góra 752 m.

Atrakcje

• Bardo – malownicze położenie nad przełomem Nysy Kłodzkiej, Sanktuarium Maryjne w kościele pw. NMP z figurą Madonny Tronującej, a także pocysterski klasztor z muzeum sztuki sakralnej.
• Kalwaria na Bardzkiej Górze (582 m) nad Przełomem Bardzkim z barokową kaplicą górską NMP z 1619 r. Postawiono ją w miejscu, gdzie według tradycji w 1400 r. miała się objawić Matka Boża Płacząca. Obok skałka z odbitą stópką Matki Boskiej, przy której stoją kapliczki kalwaryjne.
• Obryw Bardzki – osuwisko na zboczu Kalwarii pozostałość po olbrzymim osuwisku, które 24 sierpnia 1598 zablokowało koryto Nysy Kłodzkiej grożąc zatopieniem Barda. Na górnej krawędzi urwiska stoi krzyż.
• Kamienny most na Nysie Kłodzkiej, wzniesiony w latach 1516-1589
•  Twierdza górska – na granicy z Górami Sowimi, na Przełęczy Srebrnej znajdują się słynne pruskie forty oraz imponujące swoją wysokością wiadukty dawnej Kolei Sowiogórskiej.
• Droga krzyżowa, która prowadzi na szczyt Bardzkiej Góry.
• Różańcowa – góra z zabytkowymi kapliczkami różańcowymi z XVIII i XIX w.
• Szwedzkie Szańce -- resztki fortu na Pańskiej Górze z 1813.

Jesioniki (czes. Jeseníky)

Pasmo górskie w Sudetach Wschodnich, w Czechach i częściowo w Polsce z najwyższym szczytem Pradziad (czes. Praděd) o wysokości 1491 m n.p.m.

Śnieżnik 1426 m n.p.m.

Najwyższy graniczny szczyt po polskiej stronie w Sudetach Wschodnich i w Masywie Śnieżnika. Prawdziwy rozkwit turystyki rozpoczął się z rokiem 1838, kiedy to Śnieżnik i jego okolice stały się własnością księżniczki Marianny Orańskiej. Szczyt stał się modnym celem wędrówek i podziwiano na nim wschody i zachody słońca. W 1871 roku na zlecenie księżnej zbudowano na Hali pod Śnieżnikiem schronisko, które stoi do dziś (obecnie Schronisko PTTK Na Śnieżniku). Śnieżnik był tak popularny, że w latach 1895–1899 zbudowano tutaj kamienną wieżę widokową w kształcie cylindrycznej baszty. Wzniesiona z inicjatywy Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego. Potężna konstrukcja w stylu naśladującym średniowiecze miała 6 kondygnacji i wysokość 33,5 m. Nadano jej imię cesarza Wilhelma I i dobudowano budynek mieszczący małe schronisko. Po II wojnie światowej infrastruktura turystyczna zaczęła podupadać, 11 października 1973 r. wysadzono w powietrze zaniedbaną, rozpadającą się wieżę widokową. Jej resztki tworzą dziś kulminację na kopule szczytowej.

Kłodzko

Największe miasto ziemi kłodzkiej i jej historyczna stolica. Do największych atrakcji turystycznych zaliczyć można twierdzę kłodzką, most gotycki na Młynówce oraz zespół budowli w centrum. Kłodzko stanowi dobrą bazę wypadową w głąb kotliny kłodzkiej. W mieście, w pobliżu stacji kolejowej Kłodzko Miasto, zaczyna się żółty szlak turystyczny, biegnący w kierunku Kłodzkiej Góry. Na rogu skrzyżowania chętnie odwiedzany w fankowych wędrówkach, smaczny Bar Małgosia. W mieście znajdują się dwie podziemne trasy turystyczne:

• Podziemna Trasa Turystyczna Tysiąclecia Państwa Polskiego – otwarta w 1976 r. Liczy 600 m długości i prowadzi od bocznego wejścia do Gimnazjum nr 1 przy ul. Zawiszy Czarnego przez odremontowane i zabezpieczone piwnice, pod domami przy ul. Spadzistej, Kościelnej, Armii Krajowej, Tumskiej i Czeskiej do wyjścia u stóp twierdzy.
• Podziemna Trasa Turystyczna w Twierdzy Kłodzkiej – wiedzie po południowo-wschodniej części twierdzy, częściowo nad ziemią. Udostępniona na początku lat 70. XX wieku.

Przykrzec 602 m n.p.m.

Wzniesienie w Górach Sowich, w środkowej części pasma Garbu Dzikowca. Na południowo-zachodnim zboczu, poniżej szczytu, znajduje się wyrobisko górnicze dużego czynnego kamieniołomu.

Słupiec

Część miasta Nowa Ruda (dołączona w 1973 r.). Stara wieś łańcuchowa, wymieniana w 1327 r. Szczególnie intensywny rozwój przemysłowy (głównie wydobycie węgla i łupków ogniotrwałych) przypada na wiek XVIII. W tym okresie w miejscowości funkcjonowały dwie duże kopalnie węgla i około 250 warsztatów tkackich, wyrabiających tkaniny lniane i bawełniane. W roku 1840 we wsi były: kościół, szkoła, szpital, gorzelnia, browar, cegielnia, cztery młyny wodne i dwie kopalnie węgla, do których wkrótce dołączyły kolejne. W roku 1902 do miejscowości doprowadzono linię Kolei Sowiogórskiej, która usprawniła transport towarowy i przyczyniła się do rozwoju turystyki w regionie. W Słupcu jest najwyższa w Polsce, prawie 60-metrowa, ścianka wspinaczkowa. Zbudowano ją na szybie kopalni Słupiec

Jagodna 985 m n.p.m.

Szczyt w Sudetach Środkowych, w Górach Bystrzyckich. Góra zaliczana jest do Korony Gór Polski. Na początku XX wieku miejscowy oddział Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego zbudował na szczycie Jagodnej 17-metrową wieżę widokową. Przed 1939 r. na miejscu widokowej ustawiono wieżę triangulacyjną, resztki wieży stoją do dnia dzisiejszego.

Orlica 1084 m n.p.m.

Najwyższy szczyt polskiej części Gór Orlickich i Sudetów Środkowych. Leży na europejskim dziale wodnym pomiędzy zlewiskami Morza Bałtyckiego i Morza Północnego. Szczyt graniczny polsko-czeski. Więcej tutaj: Góry Orlickie. Piwowar z Orlicy

Góra Wszystkich Świętych 648 m n.p.m.

Szczyt w paśmie Wzgórz Włodzickich z kamienną ok. 15-metrową wieżą widokowa zbudowaną w 1913 r. Wieża stanęła staraniem sekcji Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego ze Słupca. Wcześniej stała tam od 1889 r. drewniana miniwieża o wysokości 2,8 m (już wówczas miejsce było popularne wśród turystów). Wieża jest udostępniona dla turystów. Dawniej bezpośrednio przy wieży znajdowała się wiata z ławkami, a nieco dalej schronisko turystyczne Lucasbaude, którego resztki fundamentów widoczne są do dzisiaj.

Góra Świętej Anny 647 m n.p.m.

Wzniesienie położone jest w południowej części Nowej Rudy, w paśmie Wzgórz Włodzickich. Na górze, w miejscu dawnego schronu turystycznego z pomostem widokowym, stoi kamienna wieża widokowa, którą otwarto 29 października 1911 r. Po 1945 r. wieża podupadła, a od 1962 r. znajdował się na niej przekaźnik radiowo-telewizyjny i nie była ona dostępna dla zwiedzających. Od 2006 r. podejmowano starania o przywrócenie obiektowi funkcji turystycznych. Ostatecznie z początkiem 2014 r. rozpoczęły się prace remontowe: i otwarcie odremontowanej wieży nastąpiło 5 października 2014 r.

Nowa Ruda

Miasto ponad 20-tys. w dolinie rzeki Włodzicą, w powiecie kłodzkim. Pierwsza pisana wzmianka o Nowej Rudzie datowana jest na rok 1337. W 1472 r. przechodzi pod władanie Jerzego Stillfrieda jednego z rycerzy króla Czech. 1742 r. zostaje włączona do państwa pruskiego w wyniku zakupienia ziemi kłodzkiej przez króla Prus Fryderyka II. W 1810 r. Nowa Ruda wraz z przyległościami przeszła na własność rodziny Magnisów, którzy pozostali właścicielami miasta aż do 1945 r. W 1879 r. doprowadzono do miasta kolej z Kłodzka, a w roku 1880 na stację w Nowej Rudzie wjechał pociąg z Wałbrzycha. W mieście i okolicy rozwijał się przemysł włókienniczy i intensywnie górnictwo. W PRL-u działał tu oddział Dzierżoniowskich Zakładów Radiowych Diora. Turystycznie Nowa Ruda to węzeł wielu szlaków. Poza różnymi zabytkami budownictwa warto pamiętać o trasie kolejowej, która przetrwała i może cieszyć turystów swoimi widokami.  Przejazd pociągiem Nowa Ruda - Głuszyca. A dalej w kierunku Wabrzycha podróżujemy najdłuższym tunelem kolejowym w Polsce.

Powiązani z miastem

Robert Więckiewicz – polski aktor filmowy i teatralny. Dorota Idzi – polska pięcioboistka, multimedalistka mistrzostw świata i Europy, uczestniczka igrzysk olimpijskich, od 2014 do 2015 podsekretarz stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki. Jan Jankiewicz – polski kolarz torowy i szosowy, dwukrotny wicemistrz świata w kolarstwie szosowym, wielokrotny mistrz Polski, najlepszy sportowiec Polski w Plebiscycie Przeglądu Sportowego (1979). Carl Ferche – niemiecki adwokat, działacz samorządowy i turystyczny. Jako członek noworudzkiej sekcji Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (GGV) przyczynił się do zagospodarowania Góry św. Anny. W 1903 r. wybudowano w poniżej szczytu schronisko, a na szczycie w 1911 r. wzniesiono kamienną wieżę widokową. Edyta Geppert – polska piosenkarka. Członkini Akademii Fonograficznej ZPAV. Anna German – polska piosenkarka i kompozytorka, aktorka, z wykształcenia geolog. Laureatka festiwali m.in. w Monte Carlo, Wiesbaden, Bratysławie [3], San Remo, Neapolu, Viareggio, Cannes, Ostendzie, Sopocie, Opolu, Kołobrzegu, Zielonej Górze. W 1946 jej matka Irma, jako żona Polaka, złożyła dokumenty repatriacyjne i razem z córką i matką wyjechały do Polski. Początkowo mieszkały w Nowej Rudzie. W 1949 przeprowadziły się do Wrocławia.

Szczeliniec Wielki 919 m n.p.m.

Najwyższy szczyt w Górach Stołowych, na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych. Należy on do Korony Gór Polski i jest jedną z największych atrakcji turystycznych Sudetów, z rezerwatem krajobrazowym i tarasami widokowymi z panoramą Sudetów. Najwyższym punktem jest Fotel Pradziada. Na szczyt prowadzi kręty szlak (665 schodów) ułożony w 1814 przez Franza Pabla, sołtysa pobliskiego Karłowa, pierwszego przewodnika, autora pierwszej broszury o Szczelińcu. Na okrężnej, jednokierunkowej trasie o długości około 5 km, biegnącej wierzchowiną Szczelińca, znajduje się schronisko turystyczne PTTK, zwane przez dzierżawcę – obiektem Na Szczelińcu, wybudowane w 1846 roku w stylu tyrolskim. Wstęp na teren rezerwatu, obejmującego szczytowe partie góry, jest płatny w okresie turystycznym.

Bożanowski Szpiczak (czes. Božanovský Špičák) 773 m n.p.m.

Szczyt w czeskiej części Gór Stołowych, jest najwyższym wzniesieniem Broumowskich Ścian, leży w granicach rezerwatu przyrody Narodni Přírodní Rezervace Broumovské Stěny. Stanowi punkt widokowy na polską część Gór Stołowych, Kotlinę Broumovską, Góry Kamienne (Góry Suche) i Góry Sowie. Na punkt widokowy prowadzi pętla żółtego szlaku turystycznego.

Miłków (niem. Mölke)

Osada wsi Ludwikowice Kłodzkie, w gminie Nowa Ruda. W 1771 roku założono tu pierwszą kopalnię węgla kamiennego, do której wkrótce dołączyły kolejne. Pod koniec XIX wieku z trzech mniejszych kopalni utworzono nową o nazwie Wenceslaus, tu 9 lipca 1930 roku doszło do katastrofy w której zginęło 151 górników.  Muzeum Molke – muzeum techniki militarnej powstałe na terenie byłej fabryki amunicji Dynamit Nobel AG obok znanej/tajemniczej budowli (Muchołapka – wiązana z rzekomą tajemniczą bronią Hitlera). Fabryka była elementem rozbudowanego kompleksu Riese i wykorzystywała w pracy przymusowej więźniów filii obozu koncentracyjnego Groß-Rosen.

Włodzicka Góra 757 m n.p.m.

Najwyższy szczyt Wzgórz Włodzickich. Wzniesienie zaliczane jest do Korony Sudetów Polskich. Stanowi punkt widokowy na Sudety, a zwłaszcza na Góry Sowie. Na szczycie znajduje się ruina wieży widokowej wybudowanej w 1927 r (od 1934 r. patronował jej Paul von Hindenburg). Pod górą w Świerkach przystanek kolejowy i wlot do tunelu kolejowego.

Góry Suche

Pasmo górskie w Sudetach Środkowych, części Gór Kamiennych. Ciekawe miejsca: Waligóra 936 m – najwyższy szczyt Gór Suchych i całych Gór Kamiennych (należy do Korony Gór Polski, Korony Sudetów i Korony Sudetów Polskich); Czerwone Skałki na północnym zboczu Suchawy 928 m; Góry Suche otaczające Sokołowsko; Małpia Skałka na północnym zboczu Kostrzyny 906 m; Hala pod Klinem i schronisko PTTK Andrzejówka; Ruprechtický Špičak 880 m – na szczycie znajduje się stalowa wieża telekomunikacyjna z ogólnie dostępnym tarasem widokowym, zbudowana w 2002 r.

Śnieżka 1602 m n.p.m.

Najwyższy szczyt w Karkonoszach. Śnieżka należy do Korony Europy, Korony Gór Polski, Korony Sudetów i Korony Sudetów Polskich.

Grabina 943 m n.p.m.

Wzniesienie w środkowej części pasma Gór Sowich, na obszarze Parku Krajobrazowego Gór Sowich. Na zachodnim stoku góry znajduje się zespół gnejsowych skałek – Lisie Skały. U podnóża po zachodniej stronie leży letniskowa wieś Sokolec.

 Mała Sowa 972 m n.p.m.

Wzniesienie w Gór Sowich, drugie pod względem wysokości po Wielkiej Sowie.

 Wielka Sowa 1015 m n.p.m.

Najwyższy szczyt Gór Sowich w Sudetach Środkowych, należy do Korony Gór Polski. Na szczycie stoi 25-metrowa murowana wieża widokowa postawiona w 1906 r. Z racji położenia w środkowej części Sudetów jest wspaniałym punktem widokowym. Po rewitalizacji wieży na jej 100-lecie (zmodernizowano też infrastrukturę turystyczną w jej otoczeniu) ponownie szczyt Wielkiej Sowy stał się szeroko popularnym celem górskich wędrówek.